Bireysel ya da kurumsal kimliğe sahip kişilerin genel ihtiyaçlarını karşılamak için lazım olan nakit kaynağın temininde kullandıkları kredi çeşitleri, ihtiyaç sahibinin ihtiyaçlarına ve bankanın krediler ile sunduğu niteliklere göre farklılık göstermektedir.
Kredi çeşitleri nelerdir? Başlıklı bu yazımızda, bankalar tarafından en sık verilen kredi türleri hakkında, detaylı bilgiler verdik. Kredi çeşitleri hakkında detaylara geçmeden önce, kısaca kredi nedir? Sorusuna cevap verelim. Banka müşterisi olan ya da olmayan kişi ya da firmaların, çeşitli ihtiyaçlar sebebiyle ortaya çıkan ihtiyaçlarını yine çeşitli yöntemlerle karşılanmasını sağlamak için, finans kuruluşları tarafından çeşitli kurallar ve bu kuralların sözleşmeye bağlanmasıyla, farklı tutar ve geri ödeme seçenekleriyle verilen nakit ya da gayri nakdî hizmetlerdir diyerek, kredi nedir? Sorusunu cevaplandırabiliriz. Her ne kadar bir kaç temel başlıkta kredi türleri toplanabilir olsa da, bu başlıkların altında onlarca çeşide ayırmak mümkün olabilmektedir. Kişi ya da şirketlerin ihtiyacını karşılamak için, bankalar tarafından verilen kredi türleri genel olarak aşağıdaki gibidir.
Niteliğine Göre Krediler
Niteliğine göre krediler nakit olabileceği gibi, gayri nakdî bir şekilde verilen krediler olabilir. Yani kredilerin kendi özelliklerine göre sınıflara ayrılmasına, niteliğine göre krediler diyebiliriz. Gayri nakdî krediler nakit olarak verilmeyen fakat nakit yerine geçebilecek, banka hizmetlerinden birisidir. Aslında bu krediler çeşidi de zaman zaman nakit olarak veriliyor olsa da, bu nakit müşteriye değil müşterinin anlaşarak ticaret yaptığı kişiye verilmektedir. Genellikle bankaların ticari müşterileri için verilen bu kredi kapsamında, bankalar müşterisi için akreditif veya teminat mektubu gibi araçların kullanımına müşteriye açmasıdır.
Nakdi Krediler
Bankacılık sektöründe en yaygın kullanılan ve bilinen kredi çeşidi, nakdi kredilerdir. Tüketicinin ihtiyacı olan finansal kaynağı nakit olarak belirli şartlar çerçevesinde sağlayan bankalar, bir miktar faiz karşılığında ve belirli vadelerde geri ödemek koşuluyla, müşterilerine nakdi krediler vermektedir.
Vadesine Göre Krediler
Kredi çeşitlerini vadelerine göre ayırmak mümkündür. Vadesine göre kredi çeşitleri, kısa bilgilerle aşağıdaki gibidir.
Kısa Vadeli Krediler
Kısa vadeli krediler için tanınan geri ödeme süresi, bir yıldan kısa olup, bu tip kredilerle verilen maksimum vade seçeneği bir yılı geçmemektedir.
Orta Vadeli Krediler
Genellikle ihtiyaç ve taşıt kredilerini kapsayan orta vadeli krediler, kişinin ödeme durumuna göre nadiren de olsa konut kredilerini de kapsamaktadır. Ayrıca birçok ticari krediler orta vadeli olarak alınmakta olup, bu kredi türünde geri ödeme 1 ile 5 yıl arasında yapılabilmektedir. Her ne kadar burada vade aralığını 1 ile 5 yıl arasında tutmuş olsak da, bu krediler türü için genellikle tercih edilen vade aralığı 1 ile 3 yıl arasındadır.
Uzun Vadeli Krediler
Kredileri vadelerine göre ayırdığımızda, 10 yıl üzeri vadeler sunulan kredilere uzun vadeli krediler diyebiliriz. Ancak bazı bankalar, 5 yıl üzerinde verdiği kredileri de uzun vadeli olarak nitelendirilmektedir.
Teminatlı Krediler
Gerek nakit gerekse gayri nakdî kredi türlerinde, özellikle kredi notu gibi faktörler nedeniyle kredi çıkmaması halinde, farklı teminatlar gösterilerek çekilen kredilere, teminatlı krediler denilmektedir. Bu başlık altında da 2’ye ayırabileceğimiz kredi çeşitleri şunlardır.
Açık Verilen Krediler
Bankaların vermiş olduğu bu krediler, bankaların üst düzey müşterilere vermiş oldukları krediler arasında yer almaktadır. Herhangi bir kefil istenmeyen bu kredi de, kredi çeken kişi yapılan sözleşme kapsamında bankaya karşı tüm mal varlığı ile sorumludur. Genellikle zengin işadamları için uygun olan bu kredi tipinde, kişi çok daha fazla kredi çekebilmekte ve çekmiş olduğu krediler için, kefil ya da sözleşme dışında ekstra bir teminat istenmemektedir.
Teminat Gösterme Karşılığı Verilen Krediler
Kullanılacak kredinin karşılığında tüketici bankaya, özellikle taşınmaz diye tabir edilen mal varlıklarından kredi tutarını karşılayabilecek değere sahip olan bir teminat olarak göstermek zorundadır. Gösterilen bu teminatı ipotek altına alan banka, vermiş olduğu kredi kapsamında kendisini güvence altına alacağı için, ipotekli diye tabir edebileceğimiz bu krediyi çok rahatlıkla vermektedir.
İhtiyaca Göre Krediler
Bankaların ihtiyaca göre vermiş olduğu ve en sık kullanılan krediler arasında olan ihtiyaca göre kredileri değerlendirecek olursak, bankaların çok geniş kapsamlı ihtiyaç kredisi sunduğunu söyleyebiliriz. Ancak bunların en bilinenleri hakkında biraz detay vermek, daha yerinde olacaktır.
İhtiyaç Kredileri
Herkesçe bilinen ve en sık kullanılan krediler türü olan ihtiyaç kredileri, bireysel müşterilerin ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için genellikle düşük vadede verilen, nakit kredi türleridir. Bu başlık altında bu tip kredileri onlarca çeşidi ayırmak mümkün olup, genellikle bankaların çok farklı özelliklere sahip olarak sunduğu kredi çeşitleri arasında ihtiyaç kredileri başrolü oynamaktadır. Verilen kredi her ne kadar farklı isimler altında veriliyor olsa da, temel olarak nakdi olarak verilmesi nedeniyle, alınan kredinin amacına uygun kullanılıp kullanılmadığı her zaman tartışma konusu olmuştur. Örneğin düğün kredisi alan bireyler, bu kredinin bir kısmını düğün harcamaları için kullanırken, bir kısmını da genel ihtiyaçlar için kullanabilmektedir.
Taşıt Kredileri
Bu kredi kapsamında verilen finansal destek, müşterinin taşıt almasına yönelik olup, gayri nakdî krediler arasında sınıflandırıldığı gibi, ihtiyaç kredisi kapsamında da sınıflandırılmaktadır. Alınacak aracın belirli bir kısmını müşteri nakit olarak satıcı firmaya öderken, kalan kısmına ise banka müşteriye nakit olarak vermek yerine, direkt olarak yine satıcı firmaya ödeme yapmak suretiyle krediyi vermektedir. Günümüzde yaygınlaşan bu kredi türünde tüketicinin başvurusunu, aracı satın alacağı firmaya yapması da mümkün hale gelmiştir.
Konut Kredileri
Konut kredileri de yine taşıt kredisinde olduğu gibi bir sisteme sahip olup, alınacak konutun yüzde 30’a yakını, müşterinin kendi birikimi ile peşin olarak ödenmektedir. Banka ise geriye kalan yüzde 70’lik kısmı, gayrimenkul firmasına direk ödeme yapmaktadır. Tüketici kredinin geri ödemesini bankaya belirli taksitler şeklinde yapmakta olup, bu krediler ihtiyaç ve
gayri nakdî kredi türleri arasında yer alır. İhtiyaç kredi türleri arasındaki konut kredisi, uzun vadeli krediler olarak sınıflandırılır.
Devlet Destekli Krediler
Bu tip krediler ise diğer tüm kredilerden bağımsız olup, geri ödeme seçenekleri ve miktarları alınacak krediye göre büyük çeşitlilik arz etmektedir. Devlet destekli kredilerden bazıları bankalar üzerinden sağlanırken, bu kredilerin geri ödemesi birkaç yıl sonra başlayabilmektedir. Devlet destekli krediler kapsamında verilen kredilerde kredinin bir kısmının geri ödemesi yapılacağı gibi, bir kısmının ise geri ödemesi yapılmayıp hibe şeklinde verilebilmektedir. Ayrıca faiz desteği şeklinde alınan krediler de, tüketici sadece kredinin anaparasını belirli bir süre içerisinde ödemek zorunda olup, kredinin faizi ve diğer masrafları devlet tarafından ödenmektedir.
Ticari Krediler
Yukarıda bahsi geçen kredilerin birçoğu, bireysel ihtiyaç kredileri kapsamında değerlendirilmektedir. Ticari krediler, bankanın ticari müşterilerine vermiş oldukları ve müşterinin ticari faaliyetlerini daha sürdürebilir kılması için verilen kredilerdir. Kobi destek kredileri, iş yeri açma kredileri, iş yeri büyütme kredileri ve farklı daha birçok krediyi, ticari destek kredileri başlığı altında toplayabiliriz. Bankalar ticari müşterilerine geri ödeme konusunda biraz daha esnek davrandıkları gibi, faiz oranlarını da normal kredilere göre daha uygun tutmaktadırlar.
